Sejarah Sastra Bali Modéren
Olih:
IDK Raka Kusuma
Sakéng Puisi Sunda
Modéren Dalam Dua Bahasa tiang sumeken uning pajalan lan kawéntenan puisi sunda
modérené, sakéng ngawit kantos warsa 2000. Sumeken taler uning rupan puisi
sunda modérené sané kasurat antuk suang-suang pangawi. Tur uning, pangawi
Indonesia modérené sané ngaripta puisi Sunda Modéren. Minakadi : Apip Mustopa,
Ajip Rosidi, Surachman R.M, Ayat Rohaédi, Juniarso Ridwan, Soni Farid Maulana,
miwah Acép Zamzam Noor. Sapunika taler, sakéng bukuné puniki, tiang uning
novélis Éddy D Iskandar sané nyurat novél Gita Cinta dari SMA miwah Berlalu
dalam Sunyi tur Roman Picisan nyurat sajak Sunda modéren.
Maca Dua Orang Dukun
Dan Cerita Pendék Sunda Lainnya, tiang uning kawéntenan cerpén Sunda modérené
sané sambung-sinambung yadiastun kantos warsa 1965. Uningin tiang taler indik
rupan cerpén Sunda modérené sané karipta antuk suang-suang pangawi. Diastun
durung naen ngaton, purun tiang mastikaang, cerpén Sunda modérené kantos
mangkin kantun karipta. Cendet aturang tiang kantun wénten. Tur, purun
mastikaang pangawinné sayan maweweh-weweh.
Sapunapi indik novél
Sunda modérené? Pateh sakadi puisi miwah cerpén Sunda modérené. Napi buktinné?
Puniki buktinné. Duk warsa 1914, sapunika Mikihiro Moriyama ngandikaang ring
bukun danéné sané mamurda, Semangat Baru, kawedar novél Sunda modérené
kapertama. Novélé punika mamurda Baruang Ka Nu Ngarora. Selanturnyané murunang
déwék tiang nyambat novél Sunda modérené karipta lan karipta. Tiang murunang
déwék nyambat sapunika, wénten bukti jagi aturang tiang. Bukti sané
ngéténg-ngéténg: Hadiah Rancagéné sané jagi kaserahang warsané mangkin ring
sastra Sunda modérené, sané molihang novél kakawian Godi Suwarna. Murdan novél
punika: Sandikala.
Bukti sios,
ngéténg-ngéténg ton tiang ring Surabaya. Duk punika wénten panyerahan hadiah
Rancagé ring selagan panyerahané punika, wénten paméran buku sastra Jawa
modéren miwah sastra Sunda modéren. Drika ton tiang lintangan ring lima novél
Sunda modéren. I rika tiang ngrenggeng ring manah. Ten perah yén novél Sunda
modérenné ten karipta sambung-sinambung.
Manahang tiang,
kawéntenan sastra Jawa modérené tan doh masiosan ring sastra Sunda modérené.
Mangda nénten raos kémanten pacang aturang tiang bukti. Duk ngatonin, Bunga
Rampai Sastra Jawa Mutakhir sané kawangun antuk J.J Ras manah tiangé maklebeh
lantas ngamedalang raos kadi niki: Ngawit 1912 kanti 1975 sastra Jawa modérené
ten pegat karipta. Novél, cerpén, puisi kawedar kadi toya tukad Undané membah.
Membah tan parérénan.
Riantukan sapunika
kawéntenané, tan urungan sastra Jawa modérené, kantos mangkin kantun kasurat.
Bukti ngéténg-ngéténg aturang tiang, nyabran panyerahan hadiah Rancagé, kantun
wénten pangawi sastra Jawa modérené molihang.
Manawi Pak Madé pacang
matakén ring kayun, napi ngranayang, tiang ngenjur-ngenjurang buku. Boya
ngendogin sané ngranayang. Titiang mamanah nanginin anak sané sampun matangi.
Nanginin antuk atur: sastra Sunda Modéren miwah sastra Jawa modérené, sampun
kasurat sejarah kawéntenannyané. Siosan ring kasurat malintihan, kasurat taler
kawéntenan sorohnyané. Sesuratané punika ngranayang tiang uning: sapunapi
kawéntenan puisi lan cerpén Sunda miwah Jawa modérené, tur sapunapi kawéntenan
novél Sunda lan Jawa modérené. Sakéng nanginin antuk atur punika, lanturang
tiang ngaturang patakén, napi mawinan sastra Bali modérené durung kasurat
sejarahnyanéné kadi sastra Sunda lan Jawa modérené? Yén tlektekang tiang
kawéntenan sastra Bali modérené tan bina ring sastra Sunda lan Jawa modérené.
Puisi Bali modéren sampun janten sira sané ngawitin nyurat. Sira-sira kémanten
raris nyurat kantos mangkin taler sampun janten. Sapunika taler cerpén Bali
modérené. Novél, diastun kantun pegat nyambung, sampun janten sira ngawitin
sampun janten taler sira sané nyurat kantos mangkin. Sapunika taler drama miwah
prosa lirik Bali modérené.
Tiang ngaturang pitakén
sapunika boya nandruhin buku sané kasurat antuk Bapak Tusthi Eddy miwah
kanténan tiangé Nyoman Darma Putra. Boya. Tiang matakén sapunika kantos matuuh
sia dasa nem tiban, sastra Bali modérené, sejarahné kasurat wawu malintihan.
Durung masorohan.
Kedeh tiang matakén
sapunika, riantukan sejarah sastra Bali modérené yén kasurat masorohan
pikenohné nénten akidik. Pikenoh sané utama, pinaka bukti, sastra Bali modérené
yukti wénten ring jagat Baliné. Kawéntenané nénten cerpén kémanten, sakéwanten,
kategepin taler antuk novél, puisi, drama, miwah prosa lirik. Siosan ring
punika, wénten pikenoh siosan. Anaké Bali, nénten ja nganggén basan duéné antuk
nyurat kakawin, gaguritan, usada, miwah tatwa kémanten. Sakéwanten nganggén
ngwéntenang sané durung naen wénten tur kantos mangkin wénten. Ten sios,
ngwéntenang sastra Bali modéren. Dumadak wénten sané nyurat!
No comments